W dniach od 17 do 24 kwietnia w Polsce obchodzony jest coroczny Tydzień dla Serca. Celem tego wydarzenia jest promowanie profilaktyki chorób układu krążenia, w szczególności poprzez zdrową dietę i styl życia. Ponadto szczególny nacisk kładzie się na upowszechnienie wiedzy o chorobach serca - ich przyczynach i możliwościach zapobiegania.
Choroby układu krążenia są od lat główną przyczyną zgonów w Polsce. Według najnowszych danych w pierwszej połowie 2020 roku na choroby układu krążenia zmarło 84 571 osób.
Z tego punktu widzenia ogromnym problemem są szeroko rozpowszechnione w społeczeństwie choroby cywilizacyjne, takie jak hipercholesterolemia czy nadciśnienie tętnicze, prowadzące do dalszych, jeszcze poważniejszych schorzeń, m.in. zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu (krwotocznego i niedokrwiennego), tętniaków czy zakrzepicy – a więc chorób będących często bezpośrednią przyczyną zgonu lub mających bezpośredni, negatywny wpływ na jakość życia chorego.
Choroby serca i naczyń, takie jak: choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu, powstają w wyniku działania tak zwanych czynników ryzyka. Szczególnie narażone na rozwój chorób układu krążenia są osoby, u których jednocześnie występuje kilka takich czynników.
Do najważniejszych należą:
- nadwaga,
- otyłość brzuszna,
- nadciśnienie tętnicze,
- wysoki poziom cholesterolu,
- cukrzyca typu 2,
- palenie tytoniu,
- brak regularnego wysiłku fizycznego,
- nadużywanie alkoholu.
Choroby układu krążenia są ze sobą wzajemnie powiązane. Nadciśnienie krwi nasila procesy miażdżycowe w tętnicach. Miażdżyca, zwężając i usztywniając naczynia krwionośne powoduje wzrost ciśnienia krwi i pozostaje główną przyczyną powodującą zawał serca. Zmienione miażdżycowo naczynia mózgowe przyczyniają się z kolei do powstawania udaru mózgu.
Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby układu krążenia?
- dbać o prawidłową masę ciała. Należy pamiętać o włączeniu do jadłospisu warzyw i owoców, które powinny być spożywane praktycznie podczas każdego posiłku. Zaleca się spożywanie codziennie minimum 400 g warzyw i owoców w proporcjach: 3-4 warzywa i 1-4 owoce. Ograniczyć ilość tłuszczu pochodzenia zwierzęcego. Do przyrządzania potraw używać oliwy z oliwek czy oleju kokosowego. W jadłospisie należy uwzględnić więcej dań z ryb czy roślin strączkowych.
- prowadzić aktyny tryb życia. Aktywność fizyczna zalecana jest dla osób w każdym wieku. Ważne jest, aby była dostosowana do wieku, sylwetki i stanu zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby dorośli (18-64 lata) wykonywali aktywność fizyczną przez 150–300 minut tygodniowo o umiarkowanej intensywności lub 75–150 minut o dużej intensywności.
- zrezygnować z palenia tytoniu. Jedna, wypalona w ciągu dnia, paczka papierosów czterokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca u czterdziestolatka w porównaniu z osobą niepalącą.
- ograniczyć spożycie alkoholu.
- wykonywać regularnie badania profilaktyczne w kierunku wczesnego wykrycia chorób układu krążenia i wdrożenia efektywnego leczenia.
Karta badania profilaktycznego obejmuje następujące informacje:
- obciążenia rodzinne (zawał serca, udar mózgu u ojca przed 55 rokiem życia.; u matki przed 60 rokiem życia),
- palenie papierosów,
- przyjmowanie leków hipotensyjnych, hipolipemizujących (satyna, fibrat),
- wykonywanie ćwiczeń fizycznych trwających powyżej 30 minut,
- wyniki badania fizykalnego,
- wynik oceny BMI,
- pomiary ciśnienia tętniczego,
- wyniki badań biochemicznych: cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, trójglicerydy, glukoza na czczo.
Na tej podstawie lekarz dokonuje oceny ryzyka chorób układu krążenia oraz wskazuje zalecenia dla pacjenta: edukację lub dalszą diagnostykę i leczenie w poradni specjalistycznej.
Źródło: Narodowy Instytut Kardiologii (https://www.ikard.pl/karta-ryzyka-score.html)
Przygotował: Michał Badowski
Kierownik Działu Organizacyjno-Prawnego
"Szpitala Powiatowego we Wrześni" Sp. z o.o.
